نشست «کاربست تفکر سیستمی در مطالعه و برنامه‌ریزی زیارت و گردشگری مذهبی» برگزار شد
به گزارش روابط عمومی و بین الملل بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، دکتر امیدعلی خوارزمی؛ استادیار مدیریت شهری دانشگاه فردوسی در ابتدای این نشست که با همکاری گروه مطالعات فضایی و کالبدی زیارت پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشکده علوم اسلامی رضوی برگزار شد، به دو دیدگاه سیستمی و سنتی در مطالعه و برنامه‌ریزی زیارت و گردشگری مذهبی اشاره و عنوان کرد: چالش اصلی در خصوص بحث زیارت عدم نگاه سیستمی به موضوع زیارت است.
وی تصریح کرد: دیدگاه سیستمی را می‌توان در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و محلی بررسی کرد و روش سنتی و سیستمی با هم تفاوت دارد. روش سنتی خطی و ایستا و روش سیستمی پویا بوده و نگاهش به ارتباط اجزاء است.
خوارزمی تصریح کرد: نگاه سیستمی به تاثیر پیشران‌های منفی و مثبت زیارت توجه دارد و در نگاه سنتی نگاه اتمیک به اجزاء به صورت جزیره‌ای است، و نگاه به اجزا هیچ‌گاه موفقیت‌های بنیادین را رقم نخواهد زد.
وی با بیان اینکه در واقع در حریم شهر مشهد نگاه سیستمی دیده نشده است، گفت: روستاهای مختلفی که چسبیده به شهر مشهد هستند و بحث مهاجرت‌ها و حاشیه‌نشینی را رقم می‌زند و برنامه‌ریزان زیارت و گردشگری مذهبی را با مشکلات فراوانی مواجه می‌کند.
وی ادامه داد: در نگاه سیستمی ماهیتی بین روابط علّی و معلولی وجود دارد و در واقع رویدادها وقتی در بافت ساختار دیده می‌شود معنادار و به اطلاعات تبدیل می‌شوند، این اطلاعات اگر تفسیر شوند دانش بوجود می‌آید و در حقیقت تفکر سیستمی کمک می‌کند که ما به دانش برسیم.
استادیار مدیریت شهری دانشگاه فردوسی بیان کرد: تفکر سیستمی محاسنی همچون نگاه کلی و چندسطحی به مسائل و ارتباطات بین اجزا سیستم دارد و مشکلات نگاه سنتی را ندارد.
بررسی نظریاتی در خصوص زیارت و گردشگری
همچنین در ادامه این جلسه دکتر محمد قاسمی؛ مدیر گروه مطالعات فضایی و کالبدی پژوهشکده زیارت دانشگاه فردوسی مشهد به بیان نظریاتی در بحث زیارت و گردشگری از جمله نظریه همبستگی بین مذهب و گردشگری، نظریه پیشرفت زیارت و گردشگری، نظریه زیارت و گردشگری همانند یک سیستم و.. پرداخت.
وی بیان کرد: نظریه همبستگی مذهب و گردشگری و تاثیراتی که گردشگری مذهبی بر چشم‌اندازها و کالبد فضای شهر ایجاد می‌کند تاکید دارد و این موضوع را به طور خاص مورد مطالعه قرار می‌دهد؛ نظریه دیگر به تحقیقات مذهب و گردشگر اشاره دارد و به رابطه مذهب و گردشگری می‌پردازد.
قاسمی ادامه داد: نظریه دیگری در خصوص زیارت و گردشگری مذهبی است که همچون یک سیستم است و به بازخوردش به علوم می‌پردازد، در این نظریه هر سیستم مرکب از اجزا و عناصری است که سیستم‌های پیشرفته‌ای دارند که به قوت‌ها و ضعف‌های زیارت اشاره دارد.
وی همچنین افزود: سیستم زیارت جدا از باورهای مذهبی کلیتی متشکل از اجزا و عناصر پیچیده‌ای اعم از اماکن مذهبی، مراکز اقامتی، حمل و نقل، تبلیغات، بهداشت، امنیت به است.
مدیر گروه مطالعات فضایی و کالبدی پژوهشکده زیارت دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: در مطالعات زیارت و گردشگری مذهبی، واژه مدل مطرح است که دارای مفاهیم و انواع مختلفی همچون نظری، توصیفی، تشریحی و... می‌شود.
توجه به سیستم کالبد و فضا در بحث زیارت
دکتر حمدالله سجاسی؛ استادیار گروه آموزشی جغرافيا دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد نیز از دیگر سخنرانان این نشست علمی بود که به موضوع سیستم کالبد و فضا در زیارت پرداخت و عنوان کرد: یکی از اجزا مهم زیارت سیستم کالبد و فضا است؛ کالبد جسمی است که گردشگر با آن در ارتباط است و فضا مکانی است که گردشگر در آن به زیارت می پردازد.
وی بیان کرد: در برنامه‌ریزی برای مجتمع‌های مرتبط با زیارت همچون حرم مطهر رضوی و سایر اماکن مذهبی، دو بحث فردی و بین‌المللی مطرح می‌شود که در واقع برای جاذبه، برند شدن و مزایای رقابتی باید به این دو موضوع توجه ویژه‌ای داشت.
سجاسی در ادامه به مباحثی همچون مسیرهای سفر، قوانین و مقررات زیارت، برنامه‌ها و جاذبه‌های مذهبی، امکانات و خدمات، حمل و نقل، زیرساخت‌های مورد نیاز و برنامه‌ریزی در سطوح منطقه و محلی با محوریت موضوع زیارت اشاره کرد.