اجرای طرح پژوهشی «دیگردوستی» در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی

علی اکبری چناری؛ در گفتگو با خبرنگار روابط عمومی و بین الملل بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، به معرفی طرح پژوهشی «دیگردوستی» و بیان ضرورت تدوین این طرح که در گروه ادیان و مذاهب اسلامی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی اجرا شده است، پرداخت و گفت: یکی از اهداف اصلی این کتاب، تبیین درست و کامل جایگاه آموزه دیگردوستی در متون مقدس ادیان ابراهیمی است.

وی یکی از راههای پی بردن به اهمیت و جایگاه آموزه دیگردوستی در ادیان ابراهیمی را بررسی و تبیین میزان تأکیدی دانست که هر یک از این ادیان بر این آموزه داشته‌اند.

چناری همچنین بیان کرد: دیگردوستی در این ادیان از چنان جایگاهی برخوردار است که در کنار عبادت خداوند متعال و مکمل آن و یکی از راه‌های شناخت مؤمنان و سنجش ایمان آنها محسوب شده است. به سبب کارایی این آموزه در حل مشکلات مسلمانان و جلوگیری از بی‌توجهی و یا بی‌تفاوتی آنها در امور یکدیگر و همچنین برای ایجاد و ثبات و تداوم جامعه‌ای متحد و یک‌رنگ و جلوگیری از شکل‌گیری نامتعارف طبقات اجتماعی است که کتاب مقدس و قرآن کریم و همچنین روایت معصومین(ع) بر مسئله دیگردوستی تأکید بسیاری کرده‌اند. جامعه مخاطب کتاب حاضر عموم مردم، به ویژه علاقه‌مندان و پژوهشگران حوزه اخلاق و ادیان تطبیقی هست.

وی بیان کرد: فرضیه ما در این نوشتار این است که با استناد به متون مقدس ادیان ابراهیمی، به‌ویژه قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السلام، دامنه «دیگری» تنها به انسان‌ها محدود نیست و فرد علاوه بر ارتباط با خویشتن و همنوع خود، باید رابطه مهرآمیز خویش را با سایر عناصر طبیعت حفظ کند و در همه این امور در مسیر الهی گام بردارد. از همین رو آنچه که در این نوشتار به آن پرداخته شده و از خصوصیات آن به شمار می‌رود این است که اولاً دامنه «دیگری» را فراتر از انسان‌ها در نظر گرفته و ثانیاً این موضوع را با این گستردگی برای نخستین بار در متون مقدس ادیان ابراهیمی به صورت تطبیقی بررسی کرده است.

تبیین و بررسی مفهوم دیگری در متون مقدس ادیان ابراهیمی

این پژوهشگر خاطر نشان کرد: در این پژوهش با استناد به منابع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی - تحلیلی به تبیین و بررسی مفهوم دیگری در متون مقدس ادیان ابراهیمی پرداخته‌ایم. در فصل اول پس از ارائه چند تعریف از محققان غربی، گریزی به نظرگاه محققان مسلمان در باره دیگردوستی و مفاهیم مرتبط با آن داشته‌ایم و سپس با اشاره به این که دیگردوستی مسئله ای چندتباری است که در علوم مختلف مورد بحث و واکاوی قرار گرفته است، نگاهی گذار به بحث دیگردوستی از منظر علوم زیست‌شناختی، روانشناختی، علم اخلاق و فلسفه افکنده ایم.

وی ادامه داد: در فصل دوم، «مبانی دیگردوستی دینی»، کوشیده‌ایم تعریف جدیدی از دیگردوستی ارائه دهیم که تنها محدود به نوع انسان نباشد و مبانی خداشناختی و انسان‌شناختی این مسئله در هر سه دین را تبیین کرده‌ایم. در همین فصل ارتباط انسان با ساحت قدسی و با ارتباط با خویشتن و نقش این دو در پیوند انسان با همنوع بررسی شده است.

چناری همچنین با بیان اینکه در فصل سوم تا ششم ارتباط انسان با همنوع واکاوی شده است، به موضوعات این فصول اشاره و تصریح کرد: اهمیت و جایگاه ویژه دیگردوستی در متون مقدس ادیان ابراهیمی، تبیین دامنه دیگری در انسان‌دوستی، انواع اعمال دیگردوستانه و شرایط، موانع و پیامد‌های دیگردوستی. فصل هفتم کتاب به رابطه فرد با طبیعت و حیوانات اختصاص دارد و کوشیده‌ایم با استناد به متون مقدس ادیان ابراهیمی طبیعت را به عنوان عضوی کوچک از خانواده «دیگری» درنظر بگیریم و از این دیدگاه تأثیر و تأثر انسان بر طبیعت و حقوق حیوانات را تبیین کرده‌ایم.

وی افزود: چکیده‌ای از مباحث ذکرشده و بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های ادیان ابراهیمی در موضوع دیگردوستی و ارائه چند راهکار با هدف فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن دیگردوستی در جامعه پایان‌بخش مطالب کتاب است.